تدبر در قرآن در نگاه ولی امر مسلمین
تلاش در جهت تثبیت و توسعه فرهنگ تدبر در قرآن کریم، یکی از مطالبات جدی و پی‌گیرانه رهبر عظیم الشأن ماست. سال‌هاست که ایشان در مناسبت‌های مختلف به ویژه در اجتماعات قرآنی، تدبر در قرآن کریم را به عنوان امری بسیار مهم مورد سفارش و تأکید قرار می‌دهند و انجام این وظیفه الهی را غایت برخی از وظایف قرآنی مانند قرائت و حفظ قرآن کریم و مقدمه بعضی از وظایف مانند تمسک به قرآن کریم و اقامه آن، معرفی می‌کنند.
ایشان فرموده‌اند: «…در دوران جمهوری اسلامی و حاکمیت اسلام، یکی از برنامه‌های اصلی برای مسئولین کشور، ترویج قرآن است. تلاوت قرآن، انس با قرآن، فهم قرآن، حفظ قرآن، جزو برنامه‌هاست… لیکن تلاوت قرآن و قرائت زیبای آیات الهی، مقدمه است برای تدبر در قرآن. ما نمی‌خواهیم خودمان را مشغول کنیم، سرگرم کنیم به تلاوت و به قرائت قرآن و الحان قرآنی، به عنوان یک موضوع اصلی؛ این مقدمه است، این طریق است. تلاوت قرآن با صوت خوش موجب می‌شود که دل انسان نرم شود، خشوع پیدا کند، آماده بشود برای فهم معارف قرآنی و آیات قرآنی؛ ما به این احتیاج داریم… امروز دنیای اسلام احتیاج دارد به درسی که قرآن به ملتها داده است برای استقامت، ایستادگی، حیات طیبه و عزت اسلامی برای ملتها…؛ ما به این درس‌ها احتیاج داریم. همین اندازه که شعاع مفاهیم اصلی قرآن در کشورهای اسلامی پرتوافکن شده است، شما میبینید جهت حرکت‌های مردمی، جهت اسلامی است… البته این حرکت‌ها دشمنان غدارِ بیرحمِ سبُعی دارد. امروز استکبار جهانی، دشمن خونی و به‌جد ایستاده‌ی حرکت‌های اسلامی است. آمریکا در مقابل این حرکات، به‌جد ایستاده است؛ صهیونیسم در مقابل این حرکات، به‌جد ایستاده است و مقاومت می‌کنند… حرف این است که قرآن به ما آموخته است: که اگر شما صبر کنید، ایستادگی کنید، جای خودتان را تغییر ندهید، جهت خودتان را تغییر ندهید، شما پیروزید؛ این درس قرآن است. قرآن به ما می‌گوید اگر به این راه و به این هدف‌ها ایمان داشته باشید و در راه این ایمان حرکت کنید، بدون شک شما پیروز هستید؛… برای گسترش این درس‌ها، بهترین وسیله، بهترین کتاب، خود قرآن کریم است. لذا هرچه ما بتوانیم در میان ملتها، در میان ملت خودمان، در میان ملت‌های مسلمان، انس با قرآن را که با تدبر همراه باشد، با قبول و باور وعده‌ی الهی همراه باشد، منتشر کنیم و گسترش بدهیم، به بیداری ملتها کمک کرده‌ایم؛ این یک وظیفه است.»[۱]
همچنین فرموده‌اند: «تلاوت قرآنى مطلوب است که انسان با تدبر بخواند و کلمات الهى را بفهمد که به نظر ما مىشود فهمید. اگر انسان لغت عربى را بلد باشد و آنچه را هم که بلد نیست، به ترجمه مراجعه کند و در همان تدبر کند، دو بار، سه بار، پنج بار که بخواند، انسان فهم و انشراح ذهنى نسبت به مضمون آیه پیدا مىکند که با بیان دیگرى حاصل نمىشود. بیشتر با تدبر حاصل مىشود. این را تجربه کنید. لذا انسان بار اول وقتى مثلاً ده آیه مرتبط به هم را مىخواند، یک احساس و یک انتباه دارد، بار دوم، پنجم، دهم که همین را با توجه مىخواند، انتباه دیگرى دارد؛ یعنى انسان انشراح ذهن پیدا مىکند. هرچه انسان بیشتر انس و غور پیدا کند، بیشتر مىفهمد و ما به این احتیاج داریم… بنابراین در زندگى حتماً قرآنِ با تدبر را در نظر داشته باشید و نگذارید حذف شود.»[۲]
[۱] قسمتی از بیانات حضرت آیه الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامى، ۴/۴/۱۳۹۱
[۲] قسمتی از بیانات حضرت آیه الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامى، ۱۷/۷/۸۴